วัดเฉลียงทอง อ.ภูผาม่าน
เรียนรู้ประวัติศาสตร์ผ่านต้นเฉลียงทอง
พวกเราออกเดินทางออกจากตัวเมืองขอนแก่นตั้งแต่เช้าตรู่ มุ่งหน้าเข้าสู่อำเภอชายแดนสุดเขตจังหวัดห่างจากตัวเมืองขอนแก่นกว่า 100 กิโลเมตร เมืองที่มีเทือกเขาหินปูนรูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูนทิ้งตัวลงมามองไกลๆ คล้ายผ้าม่าน จึงได้ชื่อว่า “ภูผาม่าน”
บ้านเซินเหนือ เป็นหมู่บ้านขนาดเล็ก มีลำน้ำเซินเป็นเขตแดนกั้นระหว่างจังหวัดขอนแก่นและชัยภูมิ ที่นี่จึงเหมาะแก่การลงหลักปักฐาน จากข้อมูล พบว่า ชาวบ้านชุมชนเซินเหนือมีบรรพบุรุษเป็น “ลาวเทิง” อพยพมาจากแขวงหลวงพระบาง สปป. ลาว เข้ามาตั้งรกรากที่นี่ตั้งแต่ปี พ.ศ.2380 เป็นชุมชนแรกของอำเภอภูผาม่าน คนที่นี่เรียกตัวเองว่า “ชาวไทภู” หมายถึงชาวไทภูผาม่าน ชื่อเรียกสร้างขึ้นภายหลังจากที่ภูผาม่านถูกยกฐานะให้เป็นอำเภอเพื่อสร้างอัตลักษณ์ให้กับท้องถิ่น ภาษาพูดจะมีสำเนียงที่แปลกหูกว่าภาษาอีสานทั่วไป แต่ฟังไพเราะและมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่มีเสน่ห์มาก
“บ้านเซินเหนือ” มาจากชุมชนตั้งติดกับทิศเหนือของลำน้ำเชิญและมีการเรียกลำน้ำเชิญตามสำเนียงภาษาท้องถิ่นเป็น “ลำน้ำเซิน” จนกระทั่งกลายเป็นชื่อหมู่บ้าน “บ้านเซินเหนือ” เป็นชุมชนที่มีความเก่าแก่กว่า 185 ปี จึงทำให้หมู่บ้านแห่งนี้เป็นศูนย์กลางทางประวัติศาสตร์ มีสถานที่สำคัญอย่าง วัดเฉลียงทองที่ใครมาถึงต้องแวะมาดูต้นเฉลียงทอง ต้นไม้ที่กลายมาเป็นสัญลักษณ์สำคัญในการสร้างเมือง
วัดเฉลียงทอง บ้านเซินเหนือ ต.โนนคอม เป็นจุดหมายแรกที่มาเยือน ในอดีตชาวบ้านได้อพยพมาตั้งถิ่นฐานริมฝั่งลำน้ำเซิญ ต่อมามีการก่อสร้างวัดเพื่อเป็นสถานที่ปฏิบัติธรรมของชุมชน จนเป็นศูนย์รวมจิตใจ ชาวบ้านจึงเรียกชุมชนนี้ว่าชุมชนวัดเฉลียงทอง ต้นเฉลียงทองขนาดใหญ่ภายในวัด พูพอน หรือรากของต้นเฉลียงทองที่มีแผงขนาดใหญ่ยื่นออกนอกลำต้นปกคลุมกำแพงวัดต้นนี้ คาดว่ามีอายุกว่า 300 ปี เป็นต้นไม้ที่ชาวบ้านใช้เป็นเรื่องเล่าและเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์
เมืองนี้มีตำนานขึ้นชื่อเรื่องน้ำผึ้งและขี้ผึ้ง ในปี 2380 นายพุ่ม นายกองส่วยสีผึ้งบ้านเซิน หรือหลวงพิพิธภูมิเรศ ได้รับแต่งตั้งจากทางการให้มาดูแลราชการส่วยผึ้งต้นเฉลียงทอง ในสมัยนั้นมีผึ้งมาทำรังที่ต้นเฉลียงทองกว่า 400 รัง ซึ่งเจ้าเมืองใช้น้ำผึ้งและสีผึ้งขึ้นทูลเกล้าถวายพระเจ้าอยู่หัวเพื่อเป็นเครื่องราชบรรณาการ ปัจจุบันมีรังผึ้งให้เห็นเป็นสัญลักษณ์เพียง 1 รังเท่านั้น สาเหตุอาจจะมีการตอกทอย ติดตามต้นเฉลียงทองเอาไว้ เพื่อไปเก็บรังผึ้ง จึงเป็นการรบกวนทำให้ผึ้งไม่มาทำรัง
เมื่อปี 2562 ต้นเฉลียงทองในวัดเฉลียงทองเป็น 1 ใน 88 ต้นไม้ที่ได้รับการคัดเลือกให้เป็นต้นไม้ ‘รุกขมรดกแผ่นดิน’ ปี 62 จากกรมส่งเสริมวัฒนธรรม เพราะเป็นต้นไม้ขนาดใหญ่ที่มีคุณค่า มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ มีลักษณะเฉพาะไม่เหมือนใคร ซึ่งไม่สามารถแทนที่ได้ ผ่านเกณฑ์พื้นฐานสำหรับการกำหนดต้นไม้มรดกที่มีคุณค่าคือ อายุ ความหายาก และขนาด รวมถึงสุนทรียศาสตร์ พฤกษศาสตร์ นิเวศวิทยา และคุณค่าทางประวัติศาสตร์ ถือเป็นต้นเดียวในจังหวัดขอนแก่นที่ได้รับเลือก
นักจัดการการเรียนรู้
นาย ธีรภัทร โถปั้น
ที่ตั้ง: ตำบลโนนคอม อำเภอภูผาม่าน จังหวัดขอนแก่น
Google Map: JWJ8+Q8R ตำบล โนนคอม อำเภอ ภูผาม่าน ขอนแก่น 40350
โทร. 043 396 017
