ถ้ำภูตาหลอ ภูผาม่าน

มหัศจรรย์ถ้ำภูตาหลอ … ถ้ำนี้ยังมีชีวิต
ความสวยงามของหินงอกหินย้อย โดยเฉพาะหินงอกหินย้อยบางก้อนที่มีลักษณะคล้าย “หินเขี้ยวหนุมาน” ความมหัศจรรย์ของธรรมธรรมชาติที่เกิดขึ้นภายในโถงถ้ำ ชาวบ้านเรียกถ้ำนี้ว่า “ถ้ำภูตาหลอ” 1 ใน UNSEEN เมื่อได้มาเยือนภูผาม่านต้องแวะมาชมความสวยงาม
หากใครเป็นสายลุย การเดินทางไปภูผาม่านก็สามารถสัมผัสได้กับความมหัศจรรย์ของธรรมชาติทางธรณีวิทยาของ “ถ้ำภูตาหลอ” ถ้ำที่ซ่อนตัวอยู่เงียบๆ แต่ได้ชื่อว่าสวยงามและสมบูรณ์แห่งหนึ่ง เส้นทางที่คดเคี้ยวพาเรามุ่งหน้าตามสถานที่นัดหมาย ถ้ำภูตาหลออยู่ในพื้นที่บ้านวังสวาบ ตำบลวังสวาบ อำเภอภูผาม่าน จังหวัดขอนแก่น อยู่ในความดูแลของอุทยานแห่งชาติภูผาม่าน มีทั้งอุทยาน องค์การบริหารส่วนตำบลวังสาบ และชาวบ้านช่วยกันดูแล ส่วนที่ตั้งชื่อว่าถ้ำภูตาหลอ เพราะตาหลอซึ่งเป็นพรานป่าแถวนั้นเป็นคนค้นพบถ้ำเป็นคนแรกนั่นเอง
มีข้อมูลจากกรมทรัพยากรธรณี ที่บอกรายละเอียดถึงการเกิดของถ้ำว่า ถ้ำภูตาหลอเกิดในยุคเพอร์เมียน ตะกอนแคลเซียมคาร์บอเนตสะสมตัวในทะเลตื้นและอบอุ่น ตะกอนผ่านกระบวนการกลายเป็นหินให้หินปูน ต่อมาเกิดการเปลี่ยนแปลงของเปลือกโลก ทำให้พื้นที่หินปูนบริเวณนี้ยกตัวขึ้นเป็นผืนแผ่นดิน และหินปูนถูกกร่อนโดยฝนที่มีฤทธิ์เป็นกรดอ่อนๆ ไหลผ่านรอยแตกและรอยเลื่อนของหินปูน ทำให้เกิดรอยแตกและรอยเลื่อนขยายกว้างขึ้นเป็นโพรง ทางน้ำใต้ดินมีฤทธิ์เป็นกรดอ่อนๆ ละลายให้โพรงถ้ำขยาย หลังจากระดับน้ำใต้ดินลดลง แผ่นดินบริเวณนี้มีการยกตัวทำให้โพรงที่เคยอยู่ใต้ทางน้ำใต้ดินมีการยกตัวพ้นทางน้ำกลายเป็นถ้ำ เกิดหินงอก หิน ย้อย เสาหิน ทำนบหินปูน และม่านหิน สวยงาม
ถ้ำภูตาหลอเป็นหินปูนของหมวดหินผานกเค้า มีลักษณะทางธรณีวิทยา ประกอบด้วย หินปูน สีเทาปานกลางถึงเทาอ่อน ชั้นบางถึงชั้นหนาปานกลาง มีก้อนเชิร์ต วางตัวตามแนวการวางตัวของชั้นหิน อยู่เหนือจากระดับทะเลปานกลาง 303 เมตร ถ้ำภูตาหลอเป็นถ้ำหินปูนที่อยู่สูงจากระดับพื้นดิน ปากถ้ำอยู่ด้านบน เส้นทางแคบ เวลาจะเข้าถ้ำจึงต้องมุดปากถ้ำแล้วไต่ลงไป บริเวณปากถ้ำภูตาหลอมีขนาดกว้างประมาณ 2 สูงประมาณ 3 เมตร พบซากดึกดำบรรพ์ อย่างหอยสองฝา ฟอสซิลฟิวซูลินิด (Fusulinid fossil) คนไทยเรียกว่า “ข้าวสารหิน”สัตว์ทะเลเซลล์เดียวที่สูญพันธุ์ไปแล้ว ปะการัง พลับพลึงทะเลพวกไครนอยด์ มีอายุอยู่ในยุคเพอร์เมียนหรืออายุประมาณ 295-250 ล้านปีมาแล้ว
เมื่อผ่านปากถ้ำภายในถ้ำเป็นลานกว้างประมาณ 40 เมตร ยาว 60 เมตร เพดานสูง 10 เมตร ห้องโถงพื้นราบขนาดพื้นที่กว่า 1 ไร่นี้ นักธรณีวิทยาประเมินว่าสามารถบรรจุคนได้กว่า 1000 คน บางจุดเพดานถ้ำสูงกว่า 5 เมตร ทำให้ชมหินงอกหินย้อยได้อย่างใกล้ชิด ภายในถ้ำพบหินย้อยทราเวอร์ทีน ซึ่งเป็นคือหินตะกอนชนิดหนึ่งที่เกิดขึ้นจากการตกตะกอนของแร่แคลเซียมคาร์บอเนตจากน้ำแร่ธรรมชาติ หินย้อยทูฟา น้ำตกหิน โคมระย้า ที่สำคัญคือการพบหลอดหินย้อยจำนวนมากสีขาวบริสุทธิ์ แสดงว่ายังเป็นถ้ำมีชีวิตอยู่
โถงขนาดใหญ่พื้นล่างเป็นดินเรียบ เชื่อว่าสามารถจุคนได้เป็นจำนวนมาก บรรยากาศภายในถ้ำเย็นสบาย ไม่อึดอัด ระหว่างนั้นจะได้ยินเสียงน้ำจากหินงอก หินย้อยตกกระทบลงมาบนพื้น เมื่อเดินลงมาถึงพื้นถ้ำจะเป็นพื้นเรียบ สามารถเดินเที่ยวชมความงามของหินงอกหินย้อยได้ตามเส้นทางที่เจ้าหน้าที่กำหนดได้อย่างใกล้ชิด หินงอก หินย้อยสีขาวบริสุทธิ์ที่ทิ้งตัวลงมาจากผนังถ้ำ เสียงน้ำตกกระทบกับพื้น เมื่อกระทบกับแสงไฟจากไฟฉาย ยิ่งทำให้ภายในถ้ำมีความงดงาม
สำหรับถ้ำภูตาหลอ เป็นหนึ่งใน 6 แหล่งธรณีวิทยาหรือแหล่งอนุรักษ์ทางธรณีวิทยาที่ได้รับการรับรองจากคณะกรรมการจังหวัดอุทยานธรณีจังหวัดขอนแก่น พื้นที่ภูมิประเทศแบบคาสต์ คือ ภูมิประเทศที่มีลักษณะพิเศษและมีรูปแบบเป็นเอกลักษณ์ สามารถเห็นได้ชัดเจนทั้งจากภาพถ่ายทางอากาศและภูมิประเทศที่ปรากฏในภาคสนาม และภูมิประเทศแบบคาสต์ นี้สามารถเกิดกับหินหรือแร่ที่ละลายน้ำได้ เช่น หินปูน เกลือหิน และแร่ยิปซัม โดยส่วนใหญ่ พบภูมิประเทศแบบคาสต์มักเกิดอยู่ในบริเวณพื้นที่หินปูน นักท่องเที่ยวที่อยากเห็นความสวยงามของถ้ำภูตาหลอ หนึ่งใน Unseen ภูผาม่าน สามารถติดต่อเจ้าหน้าที่อุทยานแห่งชาติภูผาม่าน และองค์การบริหารส่วนตำบลวังสวาบ เพราะถ้ำภูตาหลอให้เที่ยวชมเป็นเวลา ต้องมีเจ้าหน้าที่ที่ชำนาญพื้นที่เป็นผู้นำทาง เพื่อให้นักท่องเที่ยวได้รับความปลอดภัย

นักจัดการการเรียนรู้ – เจ้าหน้าที่อุทยานแห่งชาติภูผาม่าน

ที่อยู่ – ติดต่อได้ที่อุทยานแห่งชาติภูผาม่าน หมายเลขโทรศัพท์
หลักสูตรเรียนรู้-แหล่งประวัติศาสตร์ ศิลปวัฒนธรรม นิเวศวิทยาของถ้ำภูตาหลอ
ผลที่ได้รับ- ได้เรียนรู้พร้อมท่องเที่ยวถ้ำภูตาหลอที่ถือว่าเป็นหนึ่งใน Unseen ของจังหวัดขอนแก่น